Ogólne zasady żywienia szczeniąt i kociąt od oseska do odsadzenia .
Problemy dotyczące żywienia zwierząt udomowionych są częstym powodem wizyt w lecznicach weterynaryjnych. Wielokrotnie słyszymy pytania dotyczące przygotowywania karm domowych bądź żywienia szczeniąt lub kociąt. W niniejszym artykule postaram się przybliżyć nurtujące właścicieli kwestie związane z żywieniem nowo narodzonych psów i kotów.
Szczenięta
Zapotrzebowanie szczeniąt na składniki pokarmowe znacznie różni się w zależności od etapu wzrostu. Podstawą prawidłowego rozwoju szczenięcia jest odpowiednie żywienie. Podczas pierwszych 2-3 tygodni życia aktywność szczeniąt ogranicza się do jedzenia i spania. Zdrowa, prawidłowo żywiona suka powinna całkowicie zaspokoić potrzeby szczeniąt do osiągnięcia przez nie wieku 3-4 tygodni. Bardzo ważne jest jak najszybsze podstawienie szczeniąt do sutka zaraz po urodzeniu, ponieważ w pierwszych dniach życia w gruczołach mlekowych suki znajduje się siara, która zawiera aż 90-95% przeciwciał klasy IgG odpowiedzialnych za odporność bierną u szczeniąt. Z czasem siara zamienia się w mleko. W wieku około 3 tygodni szczenię powinno zacząć powoli przechodzić na pokarm stały. Wdrażanie stałego pokarmu do diety szczenięcia musi odbywać się stopniowo. Początkowo należy rozmaczać dobrą jakościowo suchą lub mokrą karmę dla szczeniąt w wodzie, w proporcjach 1:3 w przypadku karmy suchej i 1:2 w przypadku karmy mokrej, tak aby pokarm miał konsystencję gęstej papki. Karmę podaje się na płytkim spodeczku w temperaturze pokojowej. Początkowo szczeniak może nie chcieć pobierać nowej karmy, dlatego należy go zachęcać, delikatnie maczając pyszczek w karmie lub zanurzając własny palec w jedzeniu, a następnie umieszczając go w pyszczku zwierzaka. Gdy szczenię nauczy się już jeść ze spodeczka, należy powoli ograniczać ilość wody w papce, aż do jej całkowitej eliminacji. Oddzielenie od matki powinno nastąpić gdy szczenię nauczy się już samodzielnie jeść i pić, jednak nie powinno się to odbywać wcześniej niż w wieku 6 tygodni. Optymalny wiek do oddzielenia szczenięcia od matki to 7-8 tydzień. Zbyt wczesne odsadzenie może doprowadzić do niedożywienia lub zaburzeń behawioralnych w późniejszym czasie. Po oddzieleniu od matki stosuje się dobre jakościowo karmy dla psów dostosowane do aktualnego wieku zwierzęcia lub karmy domowe, jednak należy pamiętać, że nieodpowiednie zbilansowanie diety domowej prowadzi do niedoborów lub nadmiarów składników pokarmowych, mineralnych oraz witamin, a to z kolei do różnych chorób. Karmienie powinno odbywać się kilka razy dziennie, o tych samych porach dnia, co pozwala na przygotowanie się przewodu pokarmowego psa do posiłku, a to z kolei ułatwia późniejsze trawienie. Wzbogacanie posiłków resztkami ze stołu nie jest zalecane, ponieważ szczenię robi się wybredne, ponadto grożą mu niedobory lub nadmiary składników pokarmowych. Dwunastotygodniowe szczenię może już być karmione 3 razy dziennie natomiast po ukończeniu przez psa dziewięciu miesięcy karmę podawać można raz lub dwa razy dziennie. Pies powinien mieć stały dostęp do czystej, świeżej wody.
Kocięta
Podczas pierwszych 4 tygodni życia potrzeby żywieniowe kociąt powinny być w pełni zaspokojone przez matkę, jeżeli jest ona zdrowa i prawidłowo żywiona. Podobnie jak w przypadku szczeniąt, pierwsze dni podczas których kocięta pobierają pokarm od matki są niezwykle ważne ze względu na siarę. Jest ona głównym źródłem przeciwciał oraz tauryny, na którą w odróżnieniu od psów koty mają duże zapotrzebowanie. W wieku 4 tygodni należy zacząć powoli wprowadzać stały pokarm do diety zwierząt. Dobrą jakościowo karmę dla kociąt należy rozcieńczyć z wodą lub mlekiem krowim, o ile nie powoduje biegunki, w proporcjach 1:3 w przypadku karmy suchej i 1:2 w przypadku karmy mokrej, tak aby pokarm miał konsystencję gęstej papki. Karmę należy włożyć do płytkiej miseczki i zachęcać kocię do jej pobierania podając mu karmę z palca lub ewentualnie ze strzykawki, dopóki kociak nie zacznie samodzielnie próbować jeść. Gdy kocię je już sprawnie należy ograniczać ilość wody w papce, aż do całkowitego jej wyeliminowania. Jeżeli kocię potrafi już samodzielnie pobierać pokarm i wodę można oddzielić je od matki, co przeważnie robi się w wieku 6-8 tygodni. Po odsadzeniu kocięta należy żywić dobrą jakościowo karmą dostosowaną do wieku. Dawkę dzienną należy podzielić na co najmniej 3 mniejsze porcje lub pozwolić na stały dostęp do karmy (żywienie do woli), co w okresie wzrostu jest zalecane. Koty powinny mieć stały dostęp do świeżej, czystej wody. Nigdy nie powinno się podawać mleka zamiast wody do picia. W wieku 12 tygodni zapotrzebowanie kociąt jest 3 razy większe niż u kotów dorosłych. W wieku ok. 6 miesięcy zapotrzebowanie na pokarm oraz tempo wzrostu spada, jednak potrzeby energetyczne są wciąż większe niż u kotów dorosłych.
Preparaty mlekozastępcze
Czasami zdarza się, że suka lub kotka z różnych powodów nie może karmić młodych lub ma niewystarczającą ilość mleka aby w pełni wykarmić cały miot. W takim przypadku najlepiej byłoby znaleźć młodym zwierzętom matkę zastępczą - tzw. mamkę, co jednak nie jest łatwe. W przypadku gdy nie mamy możliwości użycia do odchowu mamki, należy stosować preparaty mlekozastępcze dostępne w większości klinik weterynaryjnych. Preparaty takie swym składem zbliżone są do składu mleka suki lub kotki, a co za tym idzie posiadają odpowiednią ilość składników pokarmowych w odpowiednim stężeniu. Oznakami świadczącymi o niedożywieniu młodych zwierząt są: niepokój, nadmierna lub zbyt mała aktywność, ciągłe piszczenie oraz brak przybierania na wadze. Dobowe przyrosty u szczeniąt powinny wynosić co najmniej 10% masy ciała zwierzęcia, natomiast u kociąt 10-15 gram. Częstotliwość karmienia preparatem mlekozastępczym należy dostosować do wieku zwierzęcia. Im starsze zwierzę, tym mniejsza liczba większych objętościowo posiłków w ciągu dnia. Rozcieńczony preparat należy przechowywać w lodówce, nie dłużej niż 24 godziny. Preparat należy podawać podgrzany do temperatury zbliżonej do ciepłoty ciała zwierzęcia przy pomocy butelki ze smoczkiem lub strzykawki. Dokładne dawkowanie preparatu znajduje się na opakowaniu. Podczas karmienia szczenię lub kocię należy ułożyć na brzuchu i wyciągnąć jego głowę do góry tak, aby podczas ssania była stale wyciągnięta. Dziurka w smoczku powinna być odpowiedniej wielkości , tak aby preparat powoli wydostawał się z butelki małymi kroplami. Nie należy naciskać butelki w celu przyspieszenia wylatywania pokarmu, ponieważ może to spowodować dostanie się preparatu do płuc zwierzęcia. Do ukończenia przez szczenięta/ kocięta 3 tygodnia życia, po każdym posiłku należy delikatnie masować okolicę podbrzusza wilgotną ściereczką imitując język matki, co pobudza organizm zwierzęcia do oddawania moczu i kału. Po przekroczeniu tego wieku zwierzęta powinny już umieć załatwiać się samodzielnie, bez konieczności masowania podbrzusza. Zaniedbanie tych czynności może prowadzić do zaparć. Gdy szczenięta/ kocięta podrosną mogą pić z płytkiego spodeczka. W momencie przechodzenia na pokarm stały, karmę suchą lub mokrą można rozcieńczać w preparacie mlekozastępczym, stopniowo ograniczając jego ilość, aż do całkowitego wyeliminowania.